Het heeft me altijd gefascineerd: de tegenstelling van het Amerikaanse politieke systeem. Republikeinen en Democraten, rood en blauw, conservatief en progressief. Het indelen van mensen in twee ogenschijnlijk tegengestelde groepen: sounds weird to me. Een politiek spectrum is niet zwart of wit, toch?

Nee, dan Nederland. Onze polderpolitiek zorgt ervoor dat iedereen een stem krijgt. Er zijn maar liefst dertien politieke partijen actief in de tweede kamer. Ook wij hebben extremen, links en rechts. Maar omdat veel stemmers in de buurt van het midden zitten, wordt bijna iedereen gehoord. Ik denk dat we zo minder snel in gevaarlijk tunnelvisie-denken verzanden. Het houdt ons met beide benen op de grond.

In een hokje gestopt

Toch krijg ik steeds vaker het gevoel dat ook Nederland naar een twee-smaken-systeem gaat. Want veel van de keuzes die je maakt lijken ineens een uiting van politieke kleur. Op sociale media, in de krant en bij de koffieautomaat worden we steeds vaker in hokje ‘links’ of hokje ‘rechts’ geduwd. Drink jij je cappuccino met havermelk? Links! Eet je nog steeds vlees? Rechts! Ga je naar een anti-racismedemonstratie? Links! Uit je kritiek op ons immigratiesysteem? Rechts! We schieten meningen op elkaar af alsof we soldaten in een loopgravenoorlog zijn.

Is dit mijn onderbuikgevoel of zit hier een kern van waarheid in? Polariseert onze maatschappij inderdaad in hoog tempo? Of valt het eigenlijk wel mee en heb ik gewoon te veel op Twitter gezeten, waar je vooral met een grote bek en een extreme mening op lijkt te vallen?

Het Sociaal en Cultureel Planbureau zegt van wel. Uit hun onderzoek blijkt dat alhoewel steeds meer mensen het gevoel hebben dat we steeds verder polariseren, dit niet waar blijkt in de praktijk. Sterker nog, met de stelling ‘er zijn mensen die ik ben gaan haten om de standpunten die zij innemen’ is 16 procent het eens. Een vermindering van 3 procent ten opzichte van de 19 procent van 1970.

Strenger media-dieet

Kortom, het valt wel mee hoe gepolariseerd we zijn. Maar toch vóélt het niet zo. Ik zou opgelucht moeten zijn, maar waarom weeg ik mijn woorden dan toch zo voorzichtig als het om tricky onderwerpen als racisme en klimaatverandering gaat? Ik wil het liefste leven in een maatschappij waar een gesprek op open, constructieve en non-agressieve wijze te voeren is – mét ruimte voor fouten. Maar wat kan ik zelf doen?

Waarschijnlijk bereik ik al veel met een strenger media-inname-dieet. Want dat ik te veel tijd online doorbreng, is een feit. En als je érgens snel overtuigt raakt van het feit dat we lijnrecht tegenover elkaar staan, is het wel op de krochten van een of ander forum. Of nog erger, op sociale media. Kortom, die plekken ga ik voorlopig vermijden zoals een handdruk in 2020.

Dat betekent dat ik tijd over hou om naar buiten te gaan. En niet alleen om de frisse lucht op te snuiven, maar ook om te praten met mijn buurman bij de marktkraam, een vreemdeling op een terras of de straatkrantverkoper bij m’n supermarkt. Om erachter te komen dat we het stiekem veel meer met elkaar eens zijn dan we soms toe willen geven.